Benim küçüklüğümden beri severek takip ettiğim Deve güreşleri, 4000 yıldan eski geleneklere dayanmaktadır.
Günümüzde ise deve güreşleri Dünyada sadece Türkiye’nin batı illeri (Ege bölgesi) dışında pek bilinmemektedir.
Bu festivaller de diğer alıştığımız etkinlikler gibi ticari değil, bu sebeple Türkiye de dahi çok tanınmıyorlar. Genelde yerel halkı buluşturan bu festivaller, Türk kültürünün eşsizliğini keşfetmek için çok güzel fırsatlar sunmaktadır.
Size bir sır vereyim, bu festivallere katılanların çoğu güreş develerini izlemeye bile gelmiyor. Eğlenmek ve sosyalleşmek için oradalar…
Bir deve güreşi festivalinde, şunları yapabilirsiniz…
- Ege danslarının tadını çıkarabilir,
- Deve geçit törenine katılabilir,
- Yerel müzisyenler ve eşliğinde mangalınızı tüttürüp rakınızı yudumlayabilir,
- deve sucuğunu tadabilir ve
- bunların hepsini eşiniz ve çocuklarınızla yapabilirsiniz.
Türkiye’de kutlanan deve güreşleri şenliği ayrıca UNESCO Kültür Mirası adayıdır.
Bu kulağa tuhaf gelebilir, ancak DEVE GÜREŞLERİ TÜRKİYE’DE TÜKENMEKTE OLAN DEVE NÜFUSUNUN KORUNMASINA DA YARDIMCI OLUR.
Fotoğraf Kaynağı: Deve Güreşi Organizasyonu
Deve Şenlikleri nerede yapılır?
Deve güreşleri şenlikleri sadece Ege ve Akdeniz bölgesinde kutlanır. Şenlik organize edilen yerleri görmek için aşağıdaki haritayı inceleyebilirsiniz.
Pakistan ve Afganistan’da deve güreşleri yapılıyor ama bunlar ufak tefek olaylar. Bu da Deve Güreşini eşsiz bir Türk etkinliği haline getiriyor. Source
En büyük festival Selçuk ilindedir. Festival, her yılın Ocak ayının üçüncü Pazar günü Efes antik hipodromunda gerçekleşmektedir.
Selçuk şenliğine deve güreşlerinin şampiyonlar ligi de denilmektedir. Geçen senenin bireysel şampiyonları, nihai kazananı belirlemek için Selçuk’ta güreşir.
Selçuk etkinliği her sene yaklaşık 25.000 kişi tarafından izlenmektedir.
Deve Güreşi Festivalleri ne zaman yapılır?
Aralık ayından Nisan ayına kadar yaklaşık yüz deve güreşi etkinliği organize edilir. Her zaman pazar günleri düzenlenirler. Cumartesi günleri ise halı gecesi, deve korteji gibi başka geleneksel etkinlikler yer alır.
Festivaller özel alanlarda düzenlenmez. Genellikle yakınlarda eğimli bir alan yanındaki bir düzlük organizasyon hazırlığı için iyi bir yer oluşturur. Düz alan deve güreşleri için kullanılır, yamaç alanı ise seyirciler yer aldığı bölümdür.
Deve Güreşi Festivali Öncesi ve Sırasında Hangi Etkinlikler Var?
Develerin Tören Yürüyüşü (Deve Korteji)
Festivalden bir gün önce tüm develer şık bir şekilde giydirilir. Deve sahipleri de geleneksel kıyafetlerini giyerler.
Öğle yemeği saatinde, develer ve sahiplerinin müzisyenler eşliğinde kasabada yürüyüşü başlar. İşte şenlik başlamıştır, bir bakmışsınız kasabada herkes törene kendini kaptırmış, sokaklarda oynuyor.
Deve Güreşlerinin en sevdiğim etkinliklerinden biridir, Deve Korteji.
Halı gecesi
Halı gecesi deve sahipleri için sosyalleşme etkinliğidir. Halı için açık artırma yapılacaktır. Halı, aslında bir semboldür, açık artırmayı kazanan (Ağa) unvanını alacaktır. Yani etkinliğin ana sponsoru olacaktır.
Festival süresince alkol tüketimi büyük boyutlarda olsa da pek bir sorun çıkmayacaktır. Eskiden halı gecesinde dansöz oynatma geleneği olsa da son yıllarda bu uygulama gittikçe azalmıştır.
Deve güzellik yarışması
Bu yeni bir etkinliktir. 2010’lu yıllardan bu yana güzellik yarışması etkinliği de bu Deve Güreşi Şenliklerin bir parçası olmuştur.
Kazanan deve, duruş, kıyafet ve genel özelliklere göre belirlenir.
Festival Günü
Hazırlanın! Piknik çantanızı, içeceğinizi ve mangalınızı yanınızda getirin.
Deve güreşleri ticari bir organizasyon olmadığından, deve sosislerinden başka pek bir yiyecek bulamazsınız.
Egeliler tarafından Deve Güreşleri aile etkinlikleri olarak görülmektedir. Yoğun bir mangal dumanı olacaktır.
Siz uzaktan mangal ve deve güreşlerinin keyfini çıkarırken, müzisyenler de geleneksel müzikler eşliğinde etrafı dolaşacaklar.
Çalgıcılar, masanıza oturduklarında genellikle içkinizi (çoğunlukla rakı) paylaşmak isterler. Bahşiş yerine rakı kabul edilebilir. Bu yüzden ek birkaç bardak ve içki getirmek yararlı olabilir.
Deve güreşinin büyüklüğüne göre katılan deve sayısı 40-150 civarında olacaktır. Bu da gün içerisinde 20 ile 75 arasında deve güreşi maçı olacağı anlamına gelir. Güreşler bitti diye üzülmeyin, şenlik piknik tadında bütün gün devam edecektir.
Giriş ücreti var mı?
Şenliklerde genelde küçük bir giriş ücreti olur. Bu miktar genellikle 10-20 TL civarındadır. Alınan bu para, deve sahiplerinin yol masraflarını karşılamak için kullanılır. Fazla para kalırsa Halı Gecesi kararlaştırılan hayır kurumuna bağışlanır.
Bayanlar ise herhangi bir giriş ücreti ödemez.
Kadın ziyaretçileri, teşvik etmek için kadınlardan giriş ücreti talep edilmemesi geleneksel ve yaygın bir uygulamadır.
Deve Güreşi Maçlarının Kuralları
Deve güreşlerinde kazanan nasıl belirlenir?
Bir deve güreşi maçının bitmesinin beş yolu vardır.
- Deve, rakibin bakışından korkar ve kaçar.
- Deve bağırır ve yenilgiyi kabul eder.
- Develerden biri rakibinin üstüne oturur ve rakip savunmasız kalır.
- Devenin sahibi, devenin tehlikede olduğunu düşünür ve havlu atarak yenilgiyi kabul eder.
- Develerin birbirine zarar verme tehlikesi varsa hakem maçı durdurur.
Kazanan devenin ödülü nedir?
Bu maçlar, deve sahipleri için prestij maçlarıdır. Kazanan sadece bir halı kazanacaktır. Burada önemli olan itibar kazanmaktır.
Yapılan bir araştırmada, deve sahiplerinin %61’i aile geleneklerini sürdürmek için bu maçlara katıldıklarını beyan etmişlerdir. Kaynak
Güreşlerde develer zarar görür mü?
Bir evcil hayvan sahibi ve bir hayvansever olarak bu deve güreşlerine tepki verebilirsiniz. Bu duygunuzu anlayabiliyor ve empati kuruyorum.
Sizi temin ederim ki bu aktivite göründüğü kadar şiddetli değil. Göreceğiniz deve güreşlerindeki dövüş seviyesi, bir Olimpik güreş maçı ile aynı seviyede. En önemli fark, deve güreşlerinde ekstradan bir sürü deve tükürüğü olmasıdır.
Bu güreşin sebebi erkeklerin çiftleşme mevsiminde birbirlerine meydan okumasıdır. Develer özel olarak birbirine zarar verilerek kızdırılmaz.
Ayrıca güreş esnasında develerin ağızları kapalı olduğu için birbirlerini ısırmazlar. Son olarak her bir devenin gövdesine bağlı ipler vardır ve eğer çok güreş gereğinden fazla sertleşirse develer iplerler çekilerek ayrılır.
Eski günlerde develere daha sert davranılırmış ve maçların zaman sınırı yokmuş. Günümüzde ise maçlar on dakika ile sınırlıdır ve develer haftada sadece bir maç yapabilir.
Ek bir bilgi vermek gerekirse, bugün uygulanan deve güreşi maç kurallarındaki zaman sınırı yüzünden çoğu maç develer yenişemeden berabere bitmektedir.
Deve Güreşi Maçları Türkiye Develerin Neslinin Tükenmesini Engellemektedir.
Şenlikler yapılmasaydı Türkiye’deki develerin nesli tükenirdi çünkü bir avuç deve sahibinin bu develeri yetiştirilmesinin tek nedeni bu şenliklere katılmaktır.
Türkiye’de ulaşım sistemlerinin kurulmasından sonra develere ihtiyaç hızla azalmıştır. Ayrıca Türkiye’de deve eti ve sütü Türk halkının talep ettiği bir ürün değildir.
Şimdilerde develer sadece deve güreşlerine katılmak prestij için yetiştirilmektedir.
Deve sosisleri ise, çoğunlukla deve güreşi şenliklerinde yiyebileceğiniz geleneksel yemeklerden bir tanesidir.
Rakamlarla göstermem gerekirse…
Türkiye’de kaç deve tane var?
Resmi kayıtlara göre Türkiye 1935’te 118.647 deve vardı, ancak sayıları giderek azalmaktadır. Bugün ise Türkiye’de sadece 1000 deve kalmıştır.Kaynak
| Yıl | Türkiye’de yıllara göre deve sayısı |
| 1935 | 118,647 |
| 1955 | 72,034 |
| 1964 | 46,400 |
| 1980 | 12,000 |
| 1995 | 2000 |
| 2005 | 811 |
| 2010 | 1349 |
Türkiye’de sadece üç ailede damızlık develer vardır. 40’tan fazla deveye sahibi kimse kalmamıştır yoktur. Yeni develer ise çoğunlukla İran’dan ithal edilmektedir.
2021-2022 Deve Güreşi Takvimi
| Tarih | Deve Güreşi Lokasyonu |
| 21.11.2021 | Işıklı – Aydın |
| 21.11.2021 | Yunusemre – Manisa |
| 28.11.2021 | Atça – Aydın |
| 28.11.2021 | Turanlar – Aydın |
| 28.11.2021 | Furunlu – İzmir |
| 28.11.2021 | Bafa – Muğla |
| 12.12.2021 | Karacasu – Aydın |
| 12.12.2021 | Bağarası – Aydın |
| 12.12.2021 | Köşk – Aydın |
| 12.12.2021 | Karacaören – Çanakkale |
| 12.12.2021 | Pelitköy – Balıkesir |
| 12.12.2021 | Karacaören – Antalya |
| 19.12.2021 | Hacıaliobası – Aydın |
| 19.12.2021 | Buharkent – Aydın |
| 19.12.2021 | Güllük – Muğla |
| 19.12.2021 | Umurbey – Çanakkale |
| 19.12.2021 | Ayvalık – Balıkesir |
| 26.12.2021 | Aydın |
| 26.12.2021 | Dikili – İzmir |
| 26.12.2021 | Geyikli – Çanakkale |
| 02.01.2022 | İncirliova – Aydın |
| 02.01.2022 | Bergama – İzmir |
| 02.01.2022 | Tuzla – Çanakkale |
| 02.01.2022 | Altınova – Balıkesir |
| 09.01.2022 | Germencik – Aydın |
| 09.01.2022 | Menemen – İzmir |
| 09.01.2022 | Bodrum – Muğla |
| 09.01.2022 | Pekmezli – Çanakkale |
| 09.01.2022 | Gönen – Balıkesir |
| 16.01.2022 | Selçuk Efes – İzmir |
| 16.01.2022 | Yatağan – Muğla |
| 23.01.2022 | Sultanhisar – Aydın |
| 23.01.2022 | Didim – Aydın |
| 23.01.2022 | Tire – İzmir |
| 23.01.2022 | Burhaniye Çanakkale |
| 23.01.2022 | Kumluca – Antalya |
| 30.01.2022 | Kuşadası – Aydın |
| 30.01.2022 | Karpuzlu – Aydın |
| 30.01.2022 | Kemalpaşa – İzmir |
| 30.01.2022 | Kepez – Çanakkale |
| 06.02.2022 | Yenipazar – Aydın |
| 06.02.2022 | Torbalı – İzmir |
| 06.02.2022 | Karaağaç – Balıkesir |
| 06.02.2022 | Sarayköy – Denizli |
| 13.02.2022 | Kuyucak – Aydın |
| 13.02.2022 | Milas – Muğla |
| 13.02.2022 | Ezine – Çanakkale |
| 13.02.2022 | Edremit – Balıkesir |
| 13.02.2022 | Demre – Antalya |
| 20.02.2022 | Nazilli – Aydın |
| 20.02.2022 | Çine – Aydın |
| 20.02.2022 | Poyracık – İzmir |
| 20.02.2022 | Çardak – Çanakkale |
| 20.02.2022 | Havran – Balıkesir |
| 27.02.2022 | Bozdoğan – Aydın |
| 27.02.2022 | Söke – Aydın |
| 27.02.2022 | Menderes – İzmir |
| 27.02.2022 | Bayramiç – Çanakkale |
| 27.02.2022 | Salihli – Manisa |
| 06.03.2022 | Köşk – Aydın |
| 06.03.2022 | Ulucak – İzmir |
| 06.03.2022 | Ayvacık – Çanakkale |
| 06.03.2022 | Köşkerler – Antalya |
| 13.03.2022 | Güllübahçe – İzmir |
| 13.03.2022 | Bayraklı – Aydın |
| 13.03.2022 | Ödemiş – Aydın |
| 13.03.2022 | Çanakkale |
| 13.03.2022 | Buldan – Denizli |
| 20.03.2022 | Kuyulu – İzmir |
| 20.03.2022 | Mumcular – Muğla |
| 20.03.2022 | Ezine – Çanakkale |
| 20.03.2022 | Akçay – Balıkesir |
| 20.03.2022 | Gökkaya – Manisa |
| 20.03.2022 | Sarıgöl – Manisa |
| 27.03.2022 | Ortaklar – Aydın |
| 27.03.2022 | Pınarbaşı – İzmir |
| 27.03.2022 | Çan – Çanakkale |
| 27.03.2022 | Saruhanlı – Manisa |
Bu makalenin İngilizce versiyonu yine benim tarafımdan yazılmıştır. İngilizce makaleme ve bloğuma ulaşmak için buraya tıklayabilirsiniz.
En son yazılanlar
Kuşadası'nın tarihi zenginliği Efes, Artemis Tapınağı, Kuşadası Kalesi ve Meryem Ana Evi ile sınırlı değildir. Kuşadası'nda birçok tarihi yer vardır ve hatta bazı yerler de...
Kuşadası yıllardır yazlarımı geçirdiğim yerdir. Aile yazlığımız burada ve hala hayatımın en güzel zamanları Kuşadası'nda olmaya devam ediyor. Kuşadası'nın sahil şeridi...